Truyện ngắn

Hai màn bi kịch Người Thổ Mới 

Saki

Saki là bút danh của nhà văn Anh Hector Hugh Munro (1870-1916), tác giả của rất nhiều truyện ngắn mang giọng điệu châm biếm, trào phúng. Ông được coi là bậc thầy về truyện ngắn và thường được so sánh với O. Henry của Mỹ. Truyện ngắn sau đây của ông được viết trong những năm đầu thế kỷ XX, khi phụ nữ ở nhiều nước phương Tây trong đó có Anh đang đấu tranh cho quyền bầu cử. 

Bộ trưởng bộ Nghệ thuật (cái bộ mới được kỹ nghệ bầu cử vẽ thêm) đi thăm chính thức một cố vấn cao cấp. Theo nghi lễ xã giao phương Đông, họ đàm luận về mấy chủ đề vô thưởng vô phạt. Đúng lúc tiện mồm định nói đến cuộc thi chạy Marathon thì vị bộ trưởng nhớ ra là ông cố vấn có bà người Ba Tư và có thể coi bất cứ lời ám chỉ nào về cuộc thi Marathon là xúc phạm[1]. Ngay lúc đấy, bộ trưởng lái chủ đề sang hướng khác.

- Theo hiến pháp mới thì phụ nữ có quyền bầu cử, có phải không ạ? - ông chợt hỏi.

- Quyền bầu cử á? Đàn bà á? - ông cố vấn kêu lên ngạc nhiên - Ông bộ trưởng thân mến, Cải cách đã lố bịch lắm rồi, đừng cố làm nó nhố nhăng thêm nữa. Đàn bà không có tâm hồn cũng chẳng có trí khôn, sao lại phải cho đàn bà quyền bầu cử cơ chứ?

- Tôi biết là nghe có vẻ lố bịch - ông bộ trưởng nói - nhưng đấy được coi là tư tưởng Tây học. 

- Sau đấy các bà ấy sẽ thành ra lắm yêu sách cho mà xem. Sau cả đời cố gắng nghiêm trang, tôi không thể không cười trước cái đề xuất này. Sao, đám đàn bà đa phần chả biết đọc biết viết. Bầu bán thế nào bây giờ?

- Có thể ta sẽ chỉ tên ứng cử viên và chỗ để họ đánh dấu chữ thập...

- Báng bổ! - ông cố vấn ngắt lời.

- À, ý tôi là đánh dấu lưỡi liềm[2] - ông bộ trưởng sửa lại và nói thêm - Đó sẽ là một thắng lợi của đảng Người Thổ Mới.

- Ồ, tốt thôi, cứ làm thế đi, rồi thành lũ l… - ông ngừng lại vì đang thốt ra những lời không sạch sẽ gì - … lạc đà. Tôi sẽ rao giảng về chuyện đàn bà được bầu cử.

***

Điểm bầu cử đặt ở một khu đất trong vùng Lakoumistan. Ứng cử viên của đảng Người Thổ Mới dẫn đầu với ba hay bốn trăm phiếu vượt hơn và anh đã bắt đầu thảo sẵn lời cảm ơn danh cho cử tri. Kết quả thắng lợi của anh gần như được dự đoán trước rồi, vì anh đã vận động tranh cử với guồng máy hệt như Tây. Anh thậm chí sử dụng cả ô tô. Một số người ủng hộ anh đi tới điểm bầu cử trên những chiếc xe này, và nhờ tay lái khéo của tài xế nhà anh, nhiều người không ủng hộ anh đã đi thẳng tới mộ hoặc bệnh viện địa phương, hoặc nơi nào đấy không có bầu biếc. Và sau đó, một điều gì không ai mong đợi đã xảy ra. Ứng cử viên đối lập, Ali Giáng Phúc, lên sàn với bầy vợ và một đám phụ nữ, dữ dằn chưa, sáu trăm người. Ali đã chẳng làm gì nên hồn khi vận động tranh cử nhưng nghe đâu những lá phiếu của phe đối lập cứ như muối bỏ bể vậy[3]. Ứng cử viên Người Thổ Mới, theo lối Tây, chỉ có một vợ và chả có nhân tình nào, bất lực đứng nhìn số phiếu của đối thủ cứ phồng lên thành một chiến thắng áp đảo.

- Cristabel Columbus - anh kêu lên, lắp bắp viện đến cái tên người khai phá châu Mỹ - Ai mà ngờ được chứ!

- Lạ một cái là - Ali đăm chiêu - người hô hào nhiều nhất cho việc bỏ phiếu kín phải quan sát hòm phiếu kỹ nhất.

Và, trở về nhà với đám cử tri ủng hộ, ông ta lẩm bẩm dưới bộ râu, lẩy một lời thơ cổ:

- Than ôi trí dũng có thừa