Thư hàng tuần (số 6) 

Hà Nội, ngày 25 tháng 4 năm 2006 

Vài ngày trước, tôi đang bò toài ra trước máy tính với những nhân vật đẹp trai xinh gái đáng thương đáng giận thì một người bạn trên mạng gọi khẩn cấp: “Vào TTVNOL mà xem. Có nick… này đang chê Phải lấy người như anh, giọng điệu khiêu khích lắm”. Theo đường dẫn được bạn đưa, tôi đọc được ý kiến của một hoặc hai người mang những cái nick mới toanh, lạ huơ lạ hoắc, bảo rằng truyện tôi viết “rẻ tiền”, “nhàn nhạt”, “không có tí giá trị nhân văn hay nghệ thuật”, “không có giá trị nào”…

Ơn Trời, tôi chưa kịp log in để làm cái công việc rất lố bịch (nhưng khá cần thiết) là viết đôi dòng bảo vệ đứa con tinh thần của mình trước kẻ đang chê nó xấu(*) thì đã có rất nhiều bạn đọc trong TTVNOL làm giúp rồi. Cho đến khi tôi ngồi viết lá thư tuần thứ sáu này, mọi tranh cãi quanh cuốn sách có vẻ đã kết thúc. Nhưng vụ ầm ĩ này đã khiến tôi không khỏi băn khoăn về cách nhìn nhận vấn đề của một số độc giả thân mến của mình.

Một thầy giáo ở trường tôi cho một sinh viên cao học điểm 10. Ai cũng lấy làm lạ, xưa nay thầy nổi tiếng toàn khoa vì yêu cầu nghiêm khắc và kiến thức uyên thâm. Một số người còn xì xào rằng, bài luận văn cao học kia dù xuất sắc đến mấy cũng không thể tự nhiên mà lấy được điểm 10 của thầy dễ dàng như vậy. Vài cô giáo trẻ đánh bạo đem thắc mắc đó trình bày với thầy và nhận được một nụ cười độ lượng: “Mười cao học ý mà!”. Thì ra, thầy cho điểm 10 kia dựa trên tiêu chuẩn khách quan là trình độ của người học và hoàn cảnh học tập chung, chứ không dựa trên tiêu chuẩn chủ quan rất khắt khe của người dạy. Từ chuyện “Mười cao học” đó, có thể rút ra một kết luận có tính ngụ ngôn: Nên đặt sự vật vào đúng chỗ của nó trước khi đưa ra những nhận xét, đánh giá. Nói một cách hình tượng hơn, trước khi nói quả trứng gà to hay nhỏ, hãy đặt nó trong chuồng gà, chứ đừng đặt nó trong chuồng đà điểu.

Trở lại với cuốn sách đầu tay thuộc thể loại “tiểu thuyết giải trí” dành cho phụ nữ văn phòng đọc trong giờ ăn trưa của tôi. Thật lạ lùng là hình như có một số người kỳ vọng quá nhiều vào nó. Người ta bắt nó - một cuốn sách 300 trang viết trong 4 tháng - phải chứa đựng những điều cao cả sâu sắc, những tình huống lắt léo, những nỗi đau nhân thế, những nhân vật điển hình, những cái kết đầy lạc quan và những bài học cuộc đời đầy khái quát, tóm lại tức là những thứ có thể đem lại cho tác phẩm Nobel hay Goncourt hay Booker… Và khi đọc xong (hoặc mới chỉ liếc qua), không thấy những thứ trên, họ quay sang xỉa xói tác giả là tôi.

Ơn Trời lần thứ hai trong ngày, những kẻ đòi gà mái đẻ trứng đà điểu như vậy không nhiều.

Trang

(*) Lấy ý từ tản văn "Ai cho mày chê con tao xấu" của Thảo Hảo.

Xem thêm: